Persmap ONS LAND | www.museumsophiahof.nl

Op deze pagina vindt u de persberichten en beeldmateriaal over ONS LAND - Dekolonisatie, generaties, verhalen.

De titel Ons Land verwijst zowel naar het huidige Nederland als naar het land van herkomst dat op tal van manieren een belangrijke rol zou blijven spelen: in de cultuur, de herinnering, identiteiten en gemeenschappen. Ons Land is niet neutraal. Het verhaal is niet compleet en is niet af. De tentoonstelling claimt niet hét verhaal over dekolonisatie te presenteren, maar die te belichten vanuit verschillende perspectieven en door de bril van de vertellers. Als momentopname in het doorgaande verwerkingsproces waarin ook nieuwe elementen om aandacht vragen. Voor alles wil Ons Land aanzetten tot gesprek en reflectie op ons koloniale verleden en de wijze waarop dat doorwerkt en hoe mensen daarmee omgaan. Bezoekers kunnen ook in gesprek gaan door een reactie achter te laten op de tentoonstelling.

Tijdens het samenstellen van de tentoonstelling is het gesprek over dekolonisatie doorgegaan ook binnen de projectgroep en de families. Daaruit zijn nieuwe inzichten gekomen. Deze teksten zijn aanvullend op het tekstboekje van de tentoonstelling.

Olivia The

"Deze parfumflesjes waren een huwelijksgeschenk voor mijn overgrootouders. Allebei kwamen zij uit families van Chinese handelaren, Peranakan-Chinezen die soms al generaties lang in Nederalnds wonen. Rond de eerste wereldoorlog zijn zij aan elkaar uitgehuwelijkt. Ze hadden elkaar daarvoor nog nooit ontmoet. Het was traditie dat de echtgenote haar nieuwe schoonmoeder een tijd zou dienen. Deed ze dit niet, dan kon haar man naar zijn erfenis fluiten. Maar dáár had mijn overgrootmoeder dus mooi geen zin in. ‘Ik wil geen bediende zijn,’ zei ze tegen haar kersverse echtgenoot. En ze vertrokken naar Yogya.

Vanaf nu moeten zij dus hun eigen geld verdienen. Ze besluiten zelf ook handel te gaan drijven. Mijn overgrootmoeder neemt het voortouw. Met hun trouwringen als startkapitaal bouwen ze in de jaren daarop hun handel uit. Van sojabonen en specerijen, die mijn overgrootvader verkoopt op de pasar, naar suiker, naar tabak. En ondertussen groeit hun gearrangeerde huwelijk uit tot een liefdevolle relatie.

Tijdens de Japanse bezetting mogen ze doorgaan met handel drijven. Eind 1948 vindt de tweede politionele actie plaats, ja, zo heette dat toen. Een periode van geweld en chaos volgt. Voordat zij naar Semarang vluchten, begraaft mijn overgrootmoeder alle waardevolle spullen in de tuin: de juwelen, het geld, én de parfumflesjes. Als later de rust terugkeert en ze weer naar huis kunnen, is de woning volledig gerampokt. De juwelen en het geld zijn verdwenen. Het enige wat resteert zijn de parfumflesjes; twee stille getuigen van wat verloren is gegaan, maar wel de dragers zijn van mooie en veelbewogen familieherinneringen."

Alfred Birney

"De Birnies waren een aristocratische familie. In de negentiende eeuw naar Nederlands-Indië vertrokken om daar uiteindelijk in Djember een tabaksplantage te beginnen. En een waar fortuin te verdienen. Hun zoon Willem, mijn opa, was advocaat in Surabaya. Nadat zijn eerste huwelijk was gestrand, woonde hij lange tijd samen met Sie Swan Nio, zijn njai, zijn bijvrouw. Met haar kreeg hij vijf kinderen. De jongste was mijn vader en werd geboren in 1925.

Zijn ouders zijn nooit getrouwd. Omdat Willem zijn kinderen niet erkent krijgen ze niet de Nederlandse nationaliteit, maar de Chinese van hun moeder. De Birnies accepteren hen niet als volwaardige familieleden. Mijn vader Adolf groeit daardoor op in een koloniaal schemergebied. Hij is een buitenechtelijk nakomertje, voelt zich Nederlands, maar net zo goed Chinees en Indisch. Deze thuisloosheid zal hem zijn hele verdere leven achtervolgen.

Mijn vader ervoer het als pijnlijk en als een vernedering om als niet erkende telg te moeten leven. Om buitengesloten te worden van de geprivilegieerde groep Indo-Europeanen. Zou zijn vader, mijn opa, begrepen hebben wat de gevolgen zou zijn van het niet trouwen met Sie Swan Nio? Zou hij beseft hebben dat dit een steen in het water was, waarvan de kringen nog generaties lang voelbaar zouden zijn?"